62 x bekende Groningers

Je hebt bekende Groningers, minder bekende Groningers en bekende Groningers die oorspronkelijk helemaal niet uit Groningen komen. Ik heb ze allemaal voor je op een rijtje gezet. Van bekende schilders, cabaretiers en sporters tot bekende zangers en artiesten.
Met als toetje de bekendste bands oet Grunn.

Laten we beginnen met een paar Groningers die iedereen kent, al was het maar om de functie die ze bekleden. Hun namen veranderen om de zoveel tijd.
 

De burgemeester

Koen Schuiling (1959) is op dit moment onze burgemeester. Een geboren Rotterdammer. Hij was ook al eens wethouder in onze mooie stad. Een man van weinig woorden. Maar de woorden die hij spreekt zijn kristalhelder en vaak met enige humor gebracht.
 

 

De nachtburgemeester

De huidige nachtburgemeester is Merlijn Poolman (1987). Ondernemer, metalhead en voorvechter van een veilige, inclusieve en geoliede nachteconomie. Te herkennen aan zijn zware basstem. Of is het een bariton?
 

De stadsdichter

Myron Hamming (1984) werd twee jaar geleden gekozen tot stadsdichter. Een geboren Groninger. Hij is schrijver, dichter, voormalig schaatser, goedlachs en een spoken word artiest. En sympathiek bovendien.
 

Tammo

De allerbekendste Groninger is toch wel Tammo. In iedereen schuilt namelijk een Tammo. Het is de naam die Groningers hebben bedacht voor mensen die zich als een idioot gedragen. In mijn studententijd zag ik ooit deze condoomreclame: Nait over t heufd Tammo. Hilarisch.

Dan de andere bekende en minder bekende Groningers, op alfabetische volgorde:
 

Lois Abbingh (1992)

Deze tophandbalster is vooral in het buitenland te bewonderen. De laatste jaren in Denemarken en Noorwegen. Zij maakte Nederland in 2019 wereldkampioen door in de laatste seconden van de finale tegen Spanje te scoren. Ze pakte terloops ook nog even de titel van topscoorder van het toernooi mee. Een topper.
 

Janine Abbring (1976)

Janine Abbring werd een Bekende Nederlander door programma’s als De Jakhalzen, De Wereld Draait Door en Zomergasten. Voor haar interview met Eberhard van der Laan kreeg zij de Sonja Barend Award. Zij raakte in 2012 zwaargewond tijdens de opnames van Wie is de Mol?.
 

Jacques d’Ancona (1937)

Jacques d’Ancona bracht zijn jeugd door in de Oosterstraat. Hij was jarenlang een bekende televisiepersoonlijkheid in zijn rol als jurylid bij de Soundmixshow en de Sterrenplaybackshow. Schrijft ondanks zijn hoge leeftijd nog recensies over voorstellingen in het Dagblad van het Noorden. Was in een ver verleden ook KNVB-scheidsrechter.
 

Piet van Dijken (1946)

Mediapersoonlijkheid Piet van Dijken is een man met een mening en ook niet bang om deze te geven. Over van alles en nog wat, maar zeker over FC Groningen. Hij werd bekend met zijn programma Herestraat Helemaal op de lokale tv-zender OOG TV.
 

Martin Drent (1970)

Deze opgeruimde noordelijke cultheld speelde professioneel voetbal voor Veendam, Groningen en Emmen. Mede door zijn 22 goals zorgde hij in het jaar 2000 voor de promotie van de FC naar de Eredivisie. Hij is nu hoofdtrainer bij een amateurclub.
 

Otto Eerelman (1839-1926)

De schilder Otto Eerelman werd bekend door zijn natuurgetrouwe schilderijen van honden en paarden. Als hofschilder maakte hij diverse portretten van prinses en later koningin Wilhelmina. In de hal van het Stadhuis van Groningen hangt het schilderij De Paardenkeuring, met daarop een groot aantal prominente schilders.
 

Jacobus Johannes (Jaap) Eden (1873-1925)

De eerste nationale sportheld van Nederland. Deze legendarische wielrenner en schaatser mag dan een ijsbaan in Amsterdam op zijn naam hebben, hij is en blijft toch een echte Groninger. Hij is de enige sporter ter wereld die erin slaagde wereldkampioen te worden in de beide sporten die hij beoefende.
 

Kim Feenstra (1985)

Actrice, escort, fotomodel, crimineel, strijder tegen pedofilie, vechtjas, complotdenker en fotografe. Kim is van alle markten thuis. Haar stemgeluid is uniek. Dat komt volgens haar omdat ze slechthorend is.
 

Piet Fransen (1936-2015)

De voetballende melkboer. Piet Fransen speelde onder meer 484 wedstrijden voor FC Groningen, nog eventjes voor Feyenoord en haalde zelfs het Nederlands elftal. Hij deelt samen met Jan van Dijk de eretitel Mr. FC Groningen.
 

Lucas van Hemmen (1876-1955)

Lucas of Loeks van Hemmen was pikeur en eigenaar van café en stalhouderij De Slingerij aan de Aweg. Het verhaal gaat dat hij zijn paard Appelon zodanig verwondde met een mestvork, dat het dier eraan bezweek. Toen het werd afgevoerd door de paardenslager, zongen jongeren uit de buurt ‘t Peerd van Ome Loeks is dood. Dit kinderliedje vormde de inspiratie voor het beeld Het Peerd van Ome Loeks van kunstenaar Jan de Baat, dat op het Stationsplein van Groningen staat.
 

Arno van der Heyden (1961-2023)

De praatgrage cabaretier, acteur, zanger, presentator en programmamaker Arno van der Heyden was een echte cultuurman. Een graag geziene gast op het theaterfestival Noorderzon. Hij had daar jarenlang zijn eigen programma, Arno’s Apéritief.
 

Kees van der Hoef (1935-2018)

Schrijver en dichter Kees van der Hoef, alias Ben Casey, maakte in de jaren vijftig furore als DJ met een voorliefde voor rock & roll. Op zijn 73ste verjaardag kreeg hij als eerbetoon de allereerste naar hem vernoemde prijs uitgereikt: 250 euro en een pond gerookte paling.
 

Hugo Hovenkamp (1950)

Deze spijkerharde verdediger speelde in zijn jeugdjaren bij GVAV, degradeerde en promoveerde met de FC, werd kampioen met AZ en speelde 31 interlands. Ik ken hem van de volgende anekdote. Een tegenstander die voor een wedstrijd had gezegd dat hij Hovenkamp niet kende, werd binnen een minuut na het beginsignaal letterlijk door Hugo van het veld getrapt. Hugo gaf de man daarop een hand en zei: Aangenaam, Hovenkamp is de naam.
 

Jozef Israëls (1824-1911)

Jozef Israëls was een van de voornaamste schilders uit de Haagse School. En goed bevriend met de Groningse schilder Hendrik Willem Mesdag. Hij werd beroemd met het schilderen van het eenvoudige leven van vooral vissers uit Katwijk en Scheveningen.
 

Cornelis Jetses (1873-1955)

Je weet wel, die man van de illustraties in schoolboeken. Hele generaties groeiden op met zijn Ot en Sien en het leesplankje van Hoogeveen. Hij tekende in totaal 22 schoolplaten met titels als Ter Walvisvaart en Aan het hof van Karel de Grote.
 

Hanneke Kappen (1954)

Hanneke Kappen zong in de Groningse band White Honey en presenteerde onder meer het de metal en hardrock radioprogramma Stampij bij de KRO. Ze was ook regelmatig op televisie te zien. Momenteel is ze columnist, begeleidt ze mensen met autisme en is ze in te huren als dagvoorzitter.
 

Gerard Kemkers (1967)

Gerard Kemkers was als schaatscoach nog succesvoller dan als schaatser. En schaatsen kon hij al heel goed. Werd vooral bekend door zijn zwabbervoet, waardoor hij niet meer goed kon afzetten met zijn schaats. Dat bleek later geen psychische aandoening te zijn zoals zo velen dachten, maar een neurologische. Liep ook nog bij de FC rond als performance coach. Keek daarbij vooral heel chagrijnig.
 

Sjoerd Kooistra (1951-2010)

Een van de eerste en grootste horecamagnaten van Groningen. Rond 2004 had hij de hele zuidkant van de Grote Markt in zijn bezit, waaronder De Drie Gezusters. In 2010 maakt hij een einde aan zijn leven. Hij bleek een enorme huurachterstand te hebben en miljoenen uit zijn zaak te hebben gehaald voor privégebruik.
 

Gea Kramer (1962)

Kortingskoningin en instavlogger Gea Kramer werd bekend door haar filmpjes over kortingen op Albert Heijn producten. Ze koopt namelijk niks zonder kortings. Groningers zetten vaak een s achter Nederlandse woorden om het meervoud aan te duiden.
 

Gerrit Krol (1934-2013)

Gerrit Krol was een gelauwerd schrijver, essayist en dichter. Hij won onder meer de P.C. Hooftprijs. Hij studeerde wiskunde en werkte als computerprogrammeur en systeemontwerper. Je kunt over de Gerrit Krolbrug fietsen. Helaas voor Gerrit heet de brug in de volksmond nog steeds de Korrewegbrug.
 

Alfred Lagarde (1948-1998)

Alfred van der Garde zoals hij in het echt heette, was een radio DJ. In 1989 werd hij de stem van Veronica en was hij in alle spotjes, jingles en promo’s te horen. Hij werd vooral bekend met Countdown Café, een programma met interviews en liveoptredens met bekende artiesten. 25 jaar na zijn dood maakte collega Tim op het Broek ter ere van Alfred een podcast over zijn leven.
 

Taco (1829-1902) en Hendrik Willem (1831-1915) Mesdag

De broers Mesdag waren eerst bankier voordat zij voor het schildersvak kozen. Taco werd vooral beroemd door zijn Drentse landschappen. Broer Hendrik Willem kent iedereen van de Panorama Mesdag van Scheveningen.
 

 

Bauke Mollema (1986)

De wielertrots van het Noorden. Eindigde in zijn toptijd vaak hoog in de eindklassementen van de ronde van Frankrijk en Zwitserland. Organiseert voor fans, vrienden en wielerliefhebbers elk jaar de Bauke Mollema Tocht. 90 of 150 kilometer fietsen door het Groninger land. Werd ontdekt toen een bestuurslid van een wielerclub zag hoe hard Bauke elke dag van zijn woonplaats Zuidhorn naar school in Groningen fietste.
 

Dick Nanninga (1949-2015)

Deze legendarische spits is samen met Johan Neeskens de enige Nederlandse voetballer die ooit scoorde in een finale van het Wereldkampioenschap voetbal. Dat kon minder. Speelde vooral heel lang bij Roda JC en is daarom wellicht nooit als echte Groninger bestempeld. Tot kortgeleden, toen hij volkomen verdiend als eerbetoon een eigen muurschildering in de Oosterparkwijk kreeg.
 

Groninger Kunstkring De Ploeg

De vereniging ontstond in 1918 toen een aantal jonge Groningse kunstenaars besloot om voortaan samen tentoonstellingen te organiseren. Om een zo breed mogelijk publiek kennis te laten maken met beeldende kunst. Schilder Jan Altink vond dat in Groningen ten aanzien van moderne kunst nog veel terrein moest worden ontgonnen en stelde daarom de naam De Ploeg voor. Leden van De Ploeg bekwaamden zich in het impressionisme, constructivisme en het expressionisme. De kunstcollectie van het Stadhuis van Groningen omvat veel schilderijen van Ploegleden.
 

Plopatou (1938-2017)

Zijn echte naam was Berthil Cornelis Alex Iwan Pauw van Hanswijck de Jonge. Telg uit de familie Becherer, de eigenaren van Tiktak-koffie. Hij begon als leerling van de Ploegschilder Jan Gerrit Jordens. Werd provo, LPF- en VVD-lid. En transformeerde uiteindelijk tot een dandy. Strak in het pak, keurige hoed. Een hele meneer. Maar niet altijd van onbesproken gedrag. Plop à Tou betekent overigens schijt aan iedereen.
 

Edwin Rutten (1943)

Ja echt, Ome Willem komt oorspronkelijk uit Groningen. Edwin Rutten is naast acteur ook jazzzanger, drummer en presentator. Maar elk kind dat eind jaren zestig of iets later is geboren, kent hem toch echt als Ome Willem. Lust je ook een broodje poep?
 

Albert Secuur (1965)

Albert Secuur is acteur en regisseur. Een echt theaterdier. Zijn markante kop kun je kennen van de tv-serie Hollands Hoop of een Kerstreclame van de Albert Heijn. En in het echt gewoon een hele sympathieke vent.
 

Wim T. Schippers (1942)

Bijna iedereen herkent zijn stem als die van Ernie, vriendje van Bert in Sesamstraat. Hij maakte legendarische programma’s als Sjef van Oekel en de Lachende Scheerkwast. En het spraakmakende beeldende kunstwerk De Pindakaasvloer.
 

Barbara Stok (1970)

Barbara Stok is stripmaker van vooral autobiografische stripverhalen. Ze begon haar carrière door haar comics in eigen beheer uit te geven. Dat hoeft nu niet meer. Ze is inmiddels een gevestigde naam in de stripwereld. Met haar beeldroman Vincent brak ze internationaal door.
 

Arnold Veeman (1973)

Na een turbulente jeugd, studeert Arnold Veeman in 2004 summa cum laude af aan het conservatorium van Zwolle. Hij zingt en arrangeert liedjes in het Gronings en Nederlands. En doet dit zo goed dat hij op Koningsdag 2018 de koning mag toezingen in het Gronings.
 

Bert Visscher (1960)

Cabaretier en presentator die groot is geworden met ongenuanceerde ongein. De man die de lach aan zijn kont heeft hangen. Op de een of andere manier kwam ik hem vroeger vaak op Schiermonnikoog tegen.
 

Hendrik de Vries (1896-1989)

Deze Groningse schilder en dichter schreef niet alleen in het Nederlands, maar ook in het Spaans. Hij werkte lange tijd in het Groninger Gemeentearchief. In 1986 stelde de gemeente het jaarlijkse Hendrik de Vriesstipendium in voor hét literaire en beeldende kunsttalent van Groningen. Met dit stipendium wilde de gemeente het zeldzame dubbeltalent Van Hendrik de Vries eren.
 

Driek van Wissen (1943-2010)

Driek van Wissen studeerde Nederlandse taal- en letterkunde in Groningen en begon al jong met dichten. Hij werd in 2005 gekozen tot Dichter des Vaderlands, na een intensieve campagne van vriend Jean Pierre Rawie. Stierf in Turkije, maar werd in Groningen begraven.
 

Ben Woldring (1985)

Selfmade ondernemer Ben Woldring begon toen hij 13 jaar was met bellen.com. Een site waarop hij de tarieven van telefoonaanbieders met elkaar vergeleek. De rest is geschiedenis. Hij is inmiddels de bekendste Groningse ondernemer.
 

Wel bekend, maar niet in Groningen geboren
 

Appie Alberts (1946)

Appie Alberts was een markante verschijning in het uitgaansleven van Groningen. Deze doctor in de scheikunde en saxofonist richtte in 1979 zijn eigen band op, AA & The Doctors. Hij was tot 2020 regelmatig op de Groningse podia te bewonderen. Wegens ziekte lukt dat nu niet meer. Slaagde er in de tussentijd nog even in om plastic van biomassa te maken.
 

Herman Brood (1946-2001)

Herman is dus helemaal geen Amsterdammer. En ook geen Groninger overigens. In de tweede helft van de jaren zeventig werd hij in Groningen beroemd en berucht als rockmuzikant. Om zijn verslaving te bekostigen pleegde hij af en toe een inbraak en zat hij in de kleinschalige drughandel. Herman was me er een. Ik zag hem in de jaren tachtig optreden in Huize Maas. Hij donderde zo van het podium af, zo dronken als hij was.
 

Jan van Dijk

Mr. FC Groningen. Speelde 537 wedstrijden voor de FC. Werd daarna trainer en bracht FC Groningen in 2000 terug naar de Eredivisie. Dan mag je je met recht Mr. FC Groningen noemen lijkt mij. Ook twee van zijn zonen werden profvoetballer. Onder meer, u raadt het al, bij FC Groningen.
 

Aletta Jacobs (1854-1929)

Deze Sappemeerse was de eerste vrouw die officieel als toehoorder werd toegelaten op de HBS. En later van minister Thorbecke toestemming kreeg om aan de universiteit te studeren. Haar studie geneeskunde voltooide ze in 1878. Ze werd daarmee ook de eerste vrouw die een universitaire studie afrondde en de eerste vrouwelijke arts van Nederland. Door haar strijd voor het vrouwenkiesrecht werd ze de beroemdste vertegenwoordiger van de vrouwenbeweging. Haar borstbeeld staat voor het Harmoniecomplex.
 

 

De familie Koeman

Martin (1938-2013), Erwin (1961) en Ronald (1963) Koeman zijn dan wel als Hollander geboren, ze zijn onlosmakelijk met Groningen en FC Groningen verbonden. Ze speelden alle drie voor de FC en vader Martin vervulde diverse technische functies bij de Trots van het Noorden. Martin Koeman werd in 2021 geëerd met een standbeeld en een eigen tribune in stadion de Euroborg.
 

Jan Kooi (1959-2021)

Jan Kooi was het muzikale geweten van Groningen. Als eigenaar van platenzaak Elpee had hij een neusje voor wat goed was in de wereld van de underground popmuziek. Even langs Elpee en je was weer helemaal op de hoogte.
 

Tonny van Leeuwen (1943-1971)

Veel voetbalkenners beschouwen Tonny van Leeuwen als één van de beste Nederlandse doelmannen ooit. Hij overleed op 28-jarige leeftijd door een auto-ongeluk. Hij speelde van 1963 tot 1971 bij de Groningse profclub GVAV. De supporters van FC Groningen eerden hem met een standbeeld dat voor stadion de Euroborg staat. Ook werd er een tribune naar hem vernoemd.
 

 

Hans Nijland (1960)

Hans Nijland was van 1996 tot en met 2019 directeur van FC Groningen. Hij is hiermee de langstzittende directeur binnen het Nederlands betaald voetbal. Werd in 2015 gekozen tot Groninger van het Jaar. Mede omdat FC Groningen in dat jaar de KNVB-beker won. Hij haalde onder meer Luis Suarez naar Groningen.
 

Jean Pierre Rawie (1951)

Dichter en vertaler Jean Pierre Rawie kwam in 1970 naar Groningen om te studeren. Hij debuteerde in 1979 met de bundel Het meisje en de dood. In Groningen was hij een opvallende verschijning. Altijd keurig in het pak. Hij had wel een drankprobleem, dat hem in 1987 bijna zijn leven kostte.
 

Ferdinand Spekreijse (1947-2000)

Bijnaam: de schreeuwende zwerver. Woeste grijswitte baard. Verwilderde haren. Openstaande regenjas. Gympen zonder veters. Flesje bier in de hand. Zijn modus operandi was als volgt: sluip stiekem achter een nietsvermoedend iemand en zet het op een schreeuwen. Ik heb het zelf ook een paar keer meegemaakt. Dat hij achter mij fietste en mij de stuipen op het lijf joeg.
 

Ede Staal (1941-1986)

De oervader van het Groningse lied. Lang voordat het zingen in een streektaal salonfähig werd, was Ede Staal al een gevestigde naam. In Groningen dan, want verder verstond niemand hem. Optreden deed hij bijna niet. Zijn nummer Mien Toentje is nog steeds populair.

TikTok Tammo (1990)

Johannes Peetsma alias TikTok Tammo is bekend geworden met zijn video’s in het Gronings op social media en is inmiddels uitgegroeid tot ambassadeur van Stad en provincie. Heel het land kent ondertussen de uitspraak ‘Dikke bak met biet’n!’ Hij was in 2020 Groninger van het Jaar.
 

Renze de Vries (1930-2012)

Varkenshandelaar Renze de Vries was in de jaren tachtig voorzitter van FC Groningen. Werd vooral bekend vanwege de zwartgeldaffaire in 1989 en de uitspraak die hij daarover deed. Het zwaard van Damascus hangt boven deze vereniging. Had natuurlijk Damocles moeten zijn Tammo.
 

Jannes van der Wal (1956-1996)

Deze Friese wereldkampioen dammen studeerde wiskunde in Groningen en ging nooit meer weg. Cultheld en bekende Nederlander. Viel een keer in de trein in slaap op weg naar het NK Dammen in Utrecht. Werd terug in Groningen pas weer wakker en miste de laatste partij.
 

Sergeant Jacob Wildeman (1933)

Deze onderofficier van het Noordelijke Heilsleger, de voorloper van het Leger des Heils, heeft ruim veertig jaar staan collecteren voor wat toen nog de V&D heette. Boze tongen beweerden dat hij het geld in eigen zak stak. Hijzelf zei dat hij het voor de zwervers deed. Ik geloof hem op zijn woord.

Overleden in Groningen

Wie kent hem niet. Aart Staartjes (1938-2020). Vooral bekend als Meneer Aart uit Sesamstraat. Maar hij was ook presentator, regisseur, documentairemaker en schrijver. Overleed na een verkeersongeval in een Gronings ziekenhuis.

Bekende Groninger bands
 

De Boegies (1978-1990)

Als er een band is die bij underground popstad Groningen hoort, dan is dat wel pretpunkband De Boegies. Bekend van hun nummer Mèh, dat door Kees van Kooten werd uitgeroepen tot het hoogtepunt van de anarchopoëzie. De band maakte in 1991 een doorstart als Jammah Tammah.
 

Pé Daalemmer en Rooie Rinus (1980-1985)

Het bekendste muzikale duo van Groningen. Peter de Haan (1956) en Frank den Hollander (1957) begonnen als straatmuzikanten. Pal voor de Hema in de Herestraat. Dit veroorzaakte geregeld opstoppingen. Later kwam er ook een begeleidingsband, de Containers. Ze trokken regelmatig volle zalen met hun nummers in het Gronings en Nederlands. Het instrumentale nummer Grönnens Laid wordt steevast bij ieder doelpunt van FC Groningen gedraaid.
 

Noisia (1998-2021)

Deze driekoppige drum and bass-groep veroverde de wereld met hun hypernerveuze elektronische klanken. Noisia ontstond in 1998 uit een samenwerking tussen Nik Roos en Thijs de Vlieger. Later kwam ook Martijn van Sonderen erbij. Ze werkten onder meer samen met The Prodigy en Amon Tobin. Eind 2020 kondigde de band aan te gaan stoppen na afloop van de door corona uitgestelde 2021 tour.
 

Vortex (1979-2020)

Vortex zette de heavy metal in Groningen op de landelijke muziekkaart. De band die in 1979 is opgericht valt verschillende keren uit elkaar. Maar verrijst altijd weer als een Phoenix. De band is razend populair in Duitsland. Vortex stopt definitief na het overlijden van gitarist Martjo Brongers in 2020. De band heeft dan ruim veertig jaar bestaan en heeft 32 verschillende bandleden gekend.
 

White Honey (1978-1980)

Ruim voor mijn tijd, maar White Honey was mateloos populair tussen 1978-1980. Ze speelden in het voorprogramma van de Talking Heads. Bandleden waren onder meer Hanneke Kappen en Erwin Java. Kappen verliet de band al na een jaar. De band modderde nog een jaar door met een nieuwe zangeres om daarna definitief uit elkaar te vallen. Wat goed is komt snel. En is ook snel weer weg.
 
Missen we nog namen? Laat het hieronder weten.
 
Leestip:
José haar blog over de Grunninger toal.
Typisch Groningse lekkernijen, met de recepten.