8x typisch Groningse lekkernijen – recepten

Nu de temperaturen dalen en de dagen korter worden, krijg ik weer extra veel zin in koken. Ik heb een kast vol kookboeken, maar als Stadjer kook ik ook graag Groningse gerechten. De gerechten zijn niet alleen typisch Gronings, je leert ook meteen een aantal Groningse woorden. Ik geef je de volgende acht heerlijke karakteristieke recepten om het prachtige Groningen naar jouw (studenten)thuis te halen:

1. Kniepertjes
2. Eierbal
3. Spekkedikken
4. Krentjebrij
5. Groninger Mosterdsoep
6. Groninger Poffert
7. Stamppot Mous
8. Haide bliksem / Pronkjewail
 
Lees je recepten liever op papier of ben je op zoek naar een origineel cadeau? Dit is een nieuw en fijn kookboek voor de Groninger keuken (ca € 15).

1. Kniepkoukies (kniepertjes)

Deze zoete, dunne wafel eet je eigenlijk rond de jaarwisseling. In sommige familierecepten wordt weleens wat extra’s toegevoegd zoals anijs, kaneel of een scheutje sterke drank. In dit recept vertel ik je hoe je zelf kniepertjes kunt bakken.

Bereiding: doe alle ingrediënten in een grote kom en kneed het beslag tot een egaal deeg. Verdeel dit in balletjes, ongeveer zo groot als een walnoot. Vet een kniepertjesijzer in en giet het beslag op het kleine ijzer. Even wachten tot het kniepertje iets bruin kleurt en voilà, je kniepkoukje is klaar.

Ingrediënten kniepertjes recept:
• 500g bloem
• 200g witte basterdsuiker
• 200g kristalsuiker
• 200g margarine
• 2 eieren
• Zakje vanillesuiker
• Snufje kaneel

2. Eierbal

Wanneer je een bezoekje aan Groningen brengt, moét je deze lekkernij proberen: de eierbal, ook wel ‘aaierbal’. Een lekkere en originele (vegetarische) snack, eens iets anders dan het standaardlijstje vol kroketten, bamischijven en frikandellen. Je kunt hem ook makkelijk zelf maken met dit eenvoudige recept.

Bereiding: kook de eieren tot ze goed hardgekookt zijn en pel ze vervolgens. Nu kun je ze nog even aan de kant leggen (maar straks heb je ze hard nodig). Verwarm nu de (rundvlees)ragout in een steelpan en doe hier ook de peterselie en overige kruiden bij. De ragout moet op laag vuur staan, niet te hoog. Blijf het doorroeren en voeg de bloem (geleidelijk) toe zodat er een deegachtig mengsel ontstaat. Haal nu de ragout van het vuur, het moet goed afkoelen.

Nu begint het echte werk. Voor elke eierbal is een stuk huishoudfolie nodig. Smeer op elk stuk folie een laag ragout en leg het ei in het midden van de folie. Trek vervolgens de folie over het ei heen. Op deze manier ontstaat er een laag ragout over het ei. Wanneer je dit voor alle eieren gedaan hebt, zet je drie bakjes klaar met paneermeel, bloem en een geklutst ei. Haal de folie van de eieren af en haal de bal met ragout door alle drie de bakjes. Dit moet je blijven herhalen totdat er een egale laag om het ei ontstaat. Nu is het alleen nog een kwestie van frituren: daar houden we van. Bak de eierballen in de frituurpan op 180 graden. Na ongeveer 5 of 6 minuten heb je een heerlijk originele, en belangrijk: zelfgemaakte, eierbal op je bord.

Ingrediënten eierbal recept:
• 400g (rundvlees)ragout
• 2 theelepels gedroogde of verse peterselie
• 1 theelepel Provençaalse kruiden
• 2 theelepels kerriepoeder
• ½ theelepel paprikapoeder
• 200g bloem
• 4 eieren
• 1 ei (voor het geklutste ei)
• 200g paneermeel
• huishoudfolie
 

 

3. Spekkedikken

Oeps, eigenlijk zijn dit typische nieuwjaarskoeken. Maar als ze zo ontzettend lekker zijn, waarom dan gedurende het hele jaar? Deze lekkernij is niet in de gehele provincie Groningen een traditie. De grootste kans om spekdikken te proeven heb je in het grensgebied met Duitsland en Drenthe, of je maakt ze natuurlijk gewoon zelf.

Bereiding: meng alle ingrediënten, behalve het spek en de worst, met warm water. Blijf mengen tot je een smeuïg beslag krijgt. Giet het beslag op een heet wafelijzer, leg er een paar stukjes worst of spek op en bak er een koek van.

Ingrediënten recept spekkedikken:
• 500g roggenmeel
• 750g tarwebloem
• 3 eieren
• 25g zout
• 250g bruine suiker
• 125g stroop
• 30g anijs
• 1 liter water
• Rookspek
• Metworst
 

 

 

4. Krentjebrij als voorgerecht

Krentjebrij is ook wel bekend als ‘watergruwel’: een dessert met bessensap, krenten, gort en rozijnen. Wil je de echte Groningse versie? Gebruik dan in plaats van krenten en rozijnen kersen.

Bereiding: laat de krenten en rozijnen van tevoren wellen. Breng alle ingrediënten samen aan de kook en laat het op een zacht vuurtje staan tot de gort gaar is (dit duurt ongeveer 1 uur, roer af en toe door). Je kunt de substantie naar smaak dikker of dunner maken met bessensap of water. Afhankelijk van je smaak kun je 2 tot 3 eetlepels (bruine) basterdsuiker toevoegen. Voeg ook een scheutje azijn toe. Als alles gaar is, haal je de pan van het vuur en laat je de krentenbrij afkoelen in de koelkast.

Ingrediënten krentjebrij recept:
• 2 liter water
• 150g vluggort
• ½ flesje rode bessensap
• eventueel een flinke scheut zoete rode wijn
• 150g krenten en rozijnen
• 3 kaneelstokjes
• 150g suiker
• een snufje kruidnagel

Geen zin om zelf Krentjebrij te koken? Hij is te koop in (vrijwel alle) Groningse supermarkten. Let op! Je vindt Bessola Krentjebrij in het houdbare melkschap.

5. Groninger Mosterdsoep

Een oude traditie in Groningen: de Groninger Mosterdsoep. En wat maakt die mosterdsoep nou typisch Gronings? De toevoeging van echte Groningse mosterd natuurlijk! Serveer de soep met een lekker stuk vers brood, als lunch of als voorgerecht.

Bereiding: smelt de boter in een grote soeppan, maar laat de boter niet bruin worden. Voeg bloem toe om er een roux van te maken en laat 4 minuten koken. Voeg hierna de kippenbouillon toe en blijf roeren tot je een gladde soep krijgt. Doe vervolgens de mosterd bij de gladde soep en laat dit 5 minuten op een laag vuur staan. Voeg de room toe en roer stevig door. Bak de spekjes krokant en laat ze uitlekken op een stukje papier. Snijd de prei in kleine reepjes en doe pas vlak voor het opdienen de prei en de spekjes in de soep. Je kunt eventueel ook nog een beetje bieslook toevoegen.

Ingrediënten recept Groninger mosterdsoep:
• 25g boter
• 20g bloem
• 1 mespunt kerriepoeder
• 4dl kippenbouillon
• 1 a 1 ½ eetlepel Groninger mosterd
• 1 eierdooier
• 3 eetlepels slagroom
• ½ eetlepel fijngesneden bieslook
• 1 prei
• 300g spekjes
 

6. Groninger Poffert

Een poffert is écht typisch Gronings. Pubquiz weetje: het gehucht de Poffert, tussen Hoogkerk en Enumatil is naar dit gerecht vernoemd.
Het is een broodachtig boerengerecht die je au bain-marie moet klaarmaken in een pofferttrommel. Het voordeel van deze lekkernij is dat je hem ’s avonds, maar ook prima als lunch kunt eten. Combineer het met gesmolten boter en een beetje bruine suiker: genieten geblazen!

Bereiding: doe het zelfrijzende bakmeel in een beslagkom en mix het zout en de vanillesuiker mee. Doe de krenten, in een bakje met water en spoel ze goed af. Dep ze vervolgens droog door ze in een droogdoek te leggen. Roer twee eieren door de melk tot dat je een egaal beslag krijgt. Pak de mixer met deeghaken, schenk de melk bij de meel en mix tot een stevige substantie. Voeg de krenten en rozijnen toe en roer deze er goed doorheen. Dit beslag doe je in een met boter ingesmeerde poffertpan (kan eventueel ook in een tulbandvorm), deze zet je in een grote pan met koud water tot hij net de bodem raakt en niet meer drijft. Breng dit aan de kook en laat het twee uur zachtjes koken met de deksel op de pan. Haal de pan uit het water en laat nog 10 minuten afkoelen.

Ingrediënten poffert recept:
• 500g zelfrijzend bakmeel
• 2 eieren
• 2 zakjes vanillesuiker
• 100g rozijnen
• 100g krenten
• 4dl melk
• Snufje zout
 

 

7. Stamppot Mous (stamppot boerenkool)

‘Stamppot boerenkool’ hoor ik je denken. Dat kent toch iedereen? Dat klopt, maar in Groningen maken we dit gerecht net een beetje anders. Stamppot Mous, zoals we stamppot boerenkool hier noemen, eten we met een Groninger metworst en krokant gebakken speklapjes. Dus laat die rookworst en het kuiltje jus voor wat het is en ga eens voor mous!
 

8. Haide bliksem (hete bliksem)

Haide bliksem, ook wel pronkjewail genoemd, is stamppot appelen (bekend als hete bliksem). De meningen verschillen over het soort appel, vanuit huis ken ik het vooral met zoete appels. Geschikte appels zijn Groninger Kroon, Jonagold en Pink Lady. De exacte bereiding voor haide bliksem verschilt per gezin. Mijn man decoreert dit gerecht altijd met een flinke laag stroop.

Bereiding: schil de aardappelen, snijd ze in gelijke stukken en snipper de uien grof. Schil de appels, verwijder het klokhuis en snijd het vruchtvlees in stukjes van 1 cm. Doe de aardappelen, ui en stukjes appel in een pan en giet er zo veel water over dat alles net onder staat. Voeg het zout toe en breng aan de kook. Kook in ca. 20 min. gaar. Verwarm ondertussen de rookworst volgens de aanwijzingen op de verpakking. Giet de aardappelen af en voeg de boter en melk toe. Stamp fijn met de pureestamper en breng op smaak met peper en zout. Schep ⅔ van de zoete appels erdoor en verdeel de rest erover. Leg de rookworst erop en serveer met de mosterd. Indien gewenst kun je spekjes toevoegen aan de haide bliksem.

Ingrediënten haide bliksem (voor 4 personen):
• 1 kg aardappelen
• 3 middelgrote uien
• 5 grote appels (Jonagold / Pink Lady / Groninger Kroon – mag een combi zijn)
• 1 tl zout
• 250 rookworst
• 30 gram ongezouten roomboter
• 75 ml roomboter
• 4 el grove Zaanse mosterd
• Spekjes (indien gewenst)
 

Cadeautip:

Tips: bij deze adressen ben je op de juiste plek voor nog meer typisch Groningse gerechten!
 
• Eetcafé Stadtlander (Poelestraat 35)
• WEEVA (Gedempte Zuiderdiep 8-10)
• Café-bistro Kult (Steentilstraat 36/1)
• D’Ouwe Brandweer (Gedempte Zuiderdiep 75/77)
• Grand Café Time Out (Poelestraat 34-36)
• De Toeter (Turfsingel 6)
• Cafetaria Koning (Bedumerweg 15)
 
Lees ook de blog kniepertjes, rolletjes en spekdikken.

Met welk recept ga jij je de komende tijd thuis vermaken?

Kookboek tips voor het maken van typisch Gronings eten:
– Groninger keuken (ca € 15)
– Groningse pot (ca € 12,50)
 
 
Dit betreft een geactualiseerde blog. De originele versie van Maike is oorspronkelijk gepubliceerd op 18 maart 2020.