Bommen Berend en het Gronings Ontzet op 28 augustus
Wie is Bommen Berend en wat is het Gronings Ontzet?
Ieder jaar op 28 augustus viert Groningen het Gronings Ontzet met vuurwerk, een kermis, paarden en muziek. Het is een van onze Groningse tradities. Maar wat vieren we dan eigenlijk? En who the hell is Bommen Berend?
Daarvoor nemen we eerst een stapje terug in de tijd, want het Gronings Ontzet vond plaats in 1672.
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden ligt onder vuur
In 1672 is geen grens veilig. In het westen vallen de Engelse legers de Republiek aan, in het zuiden de Fransen. Ook vanuit de Duitse hoek staan ze te dringen om een stukje van de Nederlanden te veroveren: in het zuidoosten heb je kerkvorst Maximiliaan Hendrik van Beieren en vanuit het noordwesten denkt bisschop van Münster, Bernhard von Galen, zijn slag te kunnen slaan.
Het beleg van Groningen in 1672, door Folkert Bock, olieverf op doek
Dit laatste heerschap had al eerder een poging gedaan. In 1665 kwam hij niet verder dan Winschoten. En met zoveel partijen die de Republiek in 1672 aanvallen, ziet de katholieke Bernhard von Galen zijn kans schoon. Met een leger van zo’n 24.000 man trekt hij naar de provincie Groningen. Maar hier zijn ze voorbereid op de komst van Bommen Berend, zoals de bijnaam van de vechtlustige Von Galen luidt.
Carl Rabenhaupt
Zeventig jaar (!) is de edelman Carel Rabenhaupt als hij de taak krijgt om Stad en Ommeland te verdedigen tegen Bommen Berend. Een ervaren militair, die er geen gras over laat groeien. Een deel van het Ommeland laat hij onderlopen met water, zodat Bommen Berend alleen via het zuiden naar de stad kan trekken. Bruggen aan de zuidkant van Groningen laat hij afbreken. Twintig zware kanonnen (waaronder de Groote Griet), zijn soldaten en ook burgers en studenten brengt hij in stelling.
Na een mislukte poging vesting Bourtange te veroveren, richt de bisschop van Münster zijn aandacht op stad Groningen. Op 21 juli komt zijn leger aan bij wat nu Helpman is. Een kleine week later bulderen de eerste kogels uit de kanonnen van Bommen Berend. Dit gaat meer dan een maand door, dag en nacht. De kanonskogels en brandbommen richten veel schade aan. Honderden inwoners vluchten naar de noordelijke kant van de stad, waar ze buiten het bereik zijn van de kanonskogels.
Wist je dat: twee van Bommen Berend zijn kanonskogels zijn ingemetseld in de gevel van voorheen eetcafé Roezemoes, nu Bar 1672, aan het Zuiderdiep? Een enkele bom belandt zelfs zover als in de Ebbingestraat.
Een maand later: de vijand geeft op
Flinke regenbuien, zieke manschappen en daardoor een verzwakt leger, dat bovendien teleurgesteld is dat Groningen nog niet veroverd is. Vanuit Duitsland is bovendien nog altijd geen versterking gekomen. Op 27 augustus melden de eerste Groningers die op verkenning gaan buiten de stadswallen, dat delen van het leger van Bommen Berend het opgeven. De loopgraven lopen leeg. Een dag later druipt ook Bommen Berend af. Terwijl de rest van de Republiek het zwaar heeft, boekt Groningen een belangrijke overwinning.
‘Groningen constant, behout van ‘t lant’
Elk jaar op 28 augustus viert Groningen dus feest. Het carillon van de Martinitoren beiert er lustig op los, er zijn paardenkeuringen, er is een zomerkermis en activiteiten en dweilorkesten in de hele binnenstad. ‘s Avonds sluiten we af met het gedonder zoals dat ook klonk uit de kanonnen, maar dan feestelijk: met een vuurwerkshow.
Hoe we het groots vieren? Het volledige programma van 2022 vind je hier.
Paardenkeuring 1920, prent van Otto Eerelman
De eerste versie van deze blog is gepubliceerd op 24 augustus 2018. Daarna vond een update plaats op 14 augustus 2020 en de laatste update dateert van 17 augustus 2022.
JOSÉ VAN ESCH-SMEENGE
JOUKJE VAN HEUKELEM
INGRID LINDEBOOM
PASCALE KRUIZE
WILLEM VONHOF
MAIKE VAN ELDERT
KAREN JANSEN
SONJA STEL
0 reacties